Sükut sadəcə səssizlik deyil – beyin üçün özünü yeniləmə imkanıdır. Cəmi bir neçə gün davam edən səssizlik, beynin yaradıcı dalğalarını hərəkətə gətirir, emosional tarazlığı artırır və yaddaşı gücləndirir.

Sükut çox vaxt yalnız səslərin olmaması kimi qəbul edilir. Lakin son elmi araşdırmalar göstərir ki, sükut beynimizdə gözləniləndən daha fəal və dəyişdirici təsirə malikdir. Neyrobilim sahəsində aparılan tədqiqatlar, cəmi üç gün davam edən şüurlu səssizlik təcrübəsinin beynin quruluşu və funksiyasında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyini ortaya qoyur.

Sükutun ən nəzərəçarpacaq təsiri yaddaş və öyrənməyə cavabdeh olan hipokampus bölgəsində müşahidə olunur. Tədqiqatlara görə, ardıcıl üç gün sükut şəraitində qalmaq bu bölgədə yeni beyin hüceyrələrinin yaranmasına səbəb olur. Bu cür neyrogenezis əvvəllər yalnız uzunmüddətli meditasiya və ya idrak məşqləri ilə mümkün hesab edilirdi. Xüsusilə davamlı səs-küyə məruz qalan insanlarda bu yenilənmə daha da güclü baş verir ki, bu da səsə qarşı həssas insanların sükutdan daha çox fayda gördüyünü göstərir.

Sükut həmçinin beyin dalğalarını da dəyişir. Səs-küylü, aktiv vəziyyətlə əlaqəli olan beta dalğaları yerini sakitlik, yaradıcılıq və diqqətlə əlaqələndirilən alfa və teta dalğalarına verir. Üçüncü günün sonunda iştirakçılar sadəcə bir neçə dəqiqə ərzində dərin meditasiya və "axın vəziyyəti"nə bənzər beyin fəaliyyətinə keçə bilirlər.

Sükutun təsiri təkcə fiziki deyil, emosional sahədə də güclüdür. Bir neçə günlük sükutdan sonra beynin emosional mərkəzləri arasında əlaqə güclənir. Bu isə insanlara stressin erkən əlamətlərini tanımaq və emosional reaksiyalarını daha balanslı şəkildə idarə etmək imkanı verir. Tədqiqat iştirakçıları daha sakit ruh halı, azalan həddindən artıq reaksiyalar və artan emosional dözümlülük bildirmişlər. Bu təsirlər hətta sükut dövrü başa çatdıqdan sonra da bir neçə həftə davam edib.

Beyin səsə diqqəti azaltdıqda, digər duyğular güclənməyə başlayır. Görmə, dadbilmə, qoxu və toxunma duyularında hiss edilə bilən artımlar müşahidə olunub. Bu vəziyyət, beynin sensor resurslarını fərqli duyğular arasında yenidən paylaması ilə izah olunan “çarpaz modal plastiklik” prosesi ilə əlaqələndirilir. Sükut, xüsusilə kulinariya sənəti və dizayn kimi hisslərin önəmli olduğu sahələrdə çalışanlar üçün mühüm üstünlük ola bilər.

Sükut idrak funksiyalarına da müsbət təsir edir. İşlək yaddaş güclənir – yəni fərdlər məlumatı daha yaxşı yadda saxlayır, onu idarə edə bilir, problemləri daha tez həll edir və daha az səhv edir. Bu dəyişikliklər müxtəlif yaş və peşə qruplarında müşahidə olunaraq beynin struktur və funksional baxımdan yenidən təşkil olunduğunu göstərir.

Uzunmüddətli baxımda isə müntəzəm sükut təcrübəsinin yaşla bağlı idrak zəifləməsini yavaşlatdığı və stressə bağlı beyin zədələrinin qarşısını aldığına dair güclü sübutlar var. Klinik sınaqlar göstərib ki, sükut yaddaşı yaxşılaşdırır, narahatlığı azaldır və idrak pozulmalarını gecikdirir.

Bu təsirləri yaşamaq üçün mütləq təcrid olunmağa ehtiyac yoxdur. Tədqiqatlar sübut edir ki, gün ərzində cəmi iki saatlıq şüurlu sükut belə beyində ölçülə bilən dəyişikliklər yarada bilir. Səhərlər ekranlardan uzaq qalmaq, qulaqcıqsız qısa gəzintilər etmək və ya gündəlik on dəqiqəlik səssiz fasilələr vermək bu təcrübə üçün ideal üsullardandır.

Sükutu sadəcə istirahət yox, eyni zamanda beynimizi yeniləmək və gücləndirmək üçün güclü bir vasitə kimi qəbul etmək, müasir həyatın səs-küyündən qaçmaq istəyənlər üçün dəyərli bir istiqamət ola bilər.

Samir