Yeni tədqiqatlar göstərir ki, plastik məhsullarda istifadə olunan kimyəvi maddələr bədənin bioloji saatını 17 dəqiqəyə qədər ləngidə bilər. Bəs bu, yuxu qaydanızı və sağlamlığınızı necə təsir edir?
HİT.az xəbər verir ki, mebel və uşaq oyuncaqlarında tapılan kimyəvi maddələr sağlamlığınıza, xüsusilə də yuxu keyfiyyətinizə zərər verə bilər. Əgər plastik butulkalardan su içir, plastik qaşıqlarla qarışdırır və mikroplastik riskinə məhəl qoymursunuzsa, sizi pis xəbər gözləyir.
Son araşdırmalar plastikdəki kimyəvi maddələrin bədənin bioloji saatını (sirkadian ritmini) pozaraq yuxu qaydasını pozduğunu və bu təsirin 17 dəqiqəyə qədər davam edə biləcəyini aşkar edib. Bu vəziyyət yuxu pozuntularına və uzun müddətdə diabet, xərçəng kimi ciddi xəstəliklər riskinin artmasına səbəb ola bilər.
Bioloji saat nədir?
Bioloji saat və ya sirkadian ritm, bədənin yuxu-oyanıq dövrünü tənzimləyən əsas mexanizmdir. Alimlərə görə bu ritm təxminən 24 saatdan bir qədər uzun çəkir. Bu o deməkdir ki, bədən hər gün Yerin fırlanması ilə sinxronizasiya olmaq üçün 12-18 dəqiqə arası tənzimləmə aparmalıdır. Bu tənzimləmə ətraf mühit amillərinə, alman dilində "zeitgeber" (zaman verici) adlanan stimullara əsaslanır.
İşıq bioloji saatın ən güclü zaman tənzimləyicisi hesab olunur, lakin idman, qidalanma və digər xarici amillər də bu qaydaya təsir edə bilər. Buna görə də yatmamışdan əvvəl qəhvə içməmək, idman vaxtına diqqət yetirmək və təxirəsalınmış siqnaldan çəkinmək bioloji saatin sağlam işləməsi üçün vacibdir.
Tədqiqat nəyi ortaya qoydu?
Bir araşdırmada bioloqlar PVC tibbi qidalanma borularında və geniş yayılmış poliuretan su butulkalarında olan kimyəvi maddələri təhlil ediblər. Bu kimyəvi maddələrin insan hüceyrələrinə təsirini laboratoriya şəraitində mikroskop altında müşahidə ediblər. Tədqiqat canlı orqanizmlər üzərində deyil, laboratoriya şəraitində aparıldığı üçün insanlarda dəqiq təsiri barədə ehtiyatlı olmaq lazımdır. Lakin eyni butulkalardan su içən insanlar üçün də nəticələr keçərli hesab edilə bilər.
15 dəqiqəlik gecikmə nə deməkdir?
Bəs 15 dəqiqəlik gecikmə sizin üçün nə ifadə edir? Araşdırmaya görə bu kimyəvi maddələrə məruz qalmaq bioloji saatinizi 9-17 dəqiqə yavaşlada bilər. Əgər "15 dəqiqəlik gecikmə mənim üçün əhəmiyyətli deyil" deyirsinizsə, uzun müddət bu kimyasallara məruz qalmağın diabet və xərçəng kimi xəstəliklər riskini artıracağını nəzərə almalısınız. 15 il erkən ölüm, bir gün sizi narahat edə bilər...
Samir
