Qəhvə təkcə səhər ayıltmır, həm də mədə-bağırsaq sistemində yaşayan milyardlarla faydalı mikroblara təkan verir.
HİT.az-ın məlumatına görə, Espressonun mikrobiom üzərində müsbət təsir göstərdiyinə dair dəlillər var ki, bu da sağlamlığın yaxşılaşmasına və hətta ömrün uzun olmasına səbəb ola bilər.
"Bu mikroblar getdikcə daha çox metabolizmə, çəki nəzarətinə və psixi sağlamlığa müsbət təsir göstərir. Qəhvədə probiotik kimi çıxış edən bir neçə birləşmə var - yəni faydalı bakteriyaları qidalandıraraq onların böyüməsi və fəaliyyəti üçün lazım olan qida maddələrini təmin edir", deyə sertifikatlaşdırılmış dietoloq və funksional tibb mütəxəssisi Nikola Şubruk "The Telegraph"a açıqlamasında bildirib.
Kofein stimulyator kimi çıxış edərək bağırsaqdakı faydalı bakteriyaların sayını artırır. 2023-cü ildə "Nutrients" jurnalında dərc olunan bir araşdırmada kofein, qəhvə istehlakı və yoğun bağırsaq mikrobiomu arasındakı əlaqə öyrənilib. Nəticələr göstərib ki, daimi qəhvə içənlərdə mikrobiom daha zəngindir, onlarda faydalı "Alistipes" və "Faecalibacterium" növləri daha çox, zərərli "Erysipelatoclostridium" isə daha azdır. Bu, əvvəlki araşdırmalarla da uyğun gəlir ki, qəhvə içmək bifidobakteriyaların sayının artması ilə bağlıdır.
Qəhvə həmçinin polifenollar adlanan bitki mənşəli birləşmələr də ehtiva edir. Bunlar meyvə, tərəvəz, otlar, ədviyyatlar, çay, tünd şokolad və şərabda da mövcuddur.
"Polifenollar qarşığırtihablı antioksidant kimi çıxış edir. Onlar xərçəng riskini azaltmağa kömək edə bilər, zərərli sərbəst radikalları neytrallaşdıraraq", deyə Şubruk qeyd edir.
Xüsusilə xlorogen turşusu kimi polifenollar diqqət çəkir. 2020-ci ildə "Experimental and Clinical Sciences" jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, yüksək xlorogen turşusu olan qəhvə içən xəstələrdə 2-ci tip diabet, qeyri-alkoqollu yağlı qaraciyər xəstəliyi riski azalıb və çəki itkisi müşahidə edilib.
Mövcud araşdırmalar göstərib ki, kofein yoğun bağırsağı stimulyasiya edərək nizamlı boşalmağa kömək edir.
Hansı qəhvə daha yaxşıdır?
1. Qara qəhvə yoxsa südlü qəhvə?
Ekspertlər hesab edirlər ki, qara qəhvə kapuçino, latte və ya flat white-dən daha faydalıdır.
"Südün polifenolların mənimsənilməsinə mane olduğu sübut olunub", deyə Varşavadakı Polşa Biokimya və Biofizika İnstitutunun mikrobioloqu Yuliya Kopçinska.
2. Arabika yoxsa robusta?
İki əsas qəhvə növü var: arabika və robusta.
"Hər birinin müxtəlif xüsusiyyətləri var. Açıq qovrulmuş qəhvədə adətən daha çox kofein olur, lakin tünd qovrulmuşdan daha çox antioksidant saxlayır. Açıq qovrulmuş robustada arabikadan daha çox antioksidant var", deyə Kopçinska bildirib.
Qəhvə dənələrinin saxlanma müddəti də polifenol səviyyəsini təsir edir: 12 aydan çox saxlanılan dənələrdə onların miqdarı azalır.
3. Həll olunan qəhvə faydalıdırmı?
Araşdırmalar göstərir ki, həll olunan qəhvədə əzilmiş qəhvədən daha çox polifenol və mineral ola bilər, lakin eyni zamanda 100% daha çox akrilamid var. Qəhvə əvəzləyicilərində isə bu rəqəm 300% artır.
"Akrilamid qəhvə qovrulduqda əmələ gəlir və çox miqdarda qəbul edildikdə sinir sistemi zədələnməsi və xərçəng riskini artıra bilər. Avropa Qida Təhlükəsizliyi İdarəsi (EFSA) pəhrizdə akrilamid miqdarını azaltmağı tövsiyə edir. Buna görə də klassik əzilmiş qəhvəni tövsiyə edirik, həll olunan və ya əvəzediciləri yox", deyə Kopçinska bildirib.
Gündə nə qədər qəhvə içmək olar?
"Bir fincan qəhvə 220 ml hesab edilərsə, 2-3 fincan optimal, 5 fincan isə maksimum həddir. Gündəlik tövsiyə olunan maksimum kofein miqdarı 400 mq-dır. 600 mq-dan çox qəbul etmək yuxusuzluq və yüksək qan təzyiqi ilə əlaqələndirilir", deyə Kopçinska qeyd edib.
Evdə hazırlanan qəhvədə 70-140 mq kofein ola bilər (dənə növündən və hazırlama üsulundan asılı olaraq). Kafedəki orta fincan qəhvədə isə 180 mq kofein var.
Ən yaxşı qəhvə hazırlama üsulu
Qaynadılmış qəhvədə kafestol və kahveol kimi kimyəvi maddələr var:
"Kafestol və kahveol qarşığırtihablı, anti-diabetik, anti-xərçəng və polifenol xüsusiyyətləri ilə tanınır. Onların miqdarı süzülməmiş qəhvədə 30 dəfə çoxdur".
Lakin, süzülməmiş qəhvədə yağlar var ki, bunlar da xolesterin səviyyəsini artıra bilər:
"Süzülmüş qəhvə təkcə daha az qəhvə yağı ehtiva etmir, həm də süzülməmişdən daha az kofein var".
2023-cü ildə "Foods" jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, aeropressdə hazırlanan qəhvə polifenolları ən yaxşı şəkildə qoruyur.
Nəticə:
* Gündə 2-3 fincan qəhvə bağırsaqlar üçün faydalıdır.
* Qara qəhvə südlüdən daha yaxşıdır.
* Arabika və ya robusta seçimi qovrulma dərəcəsindən asılıdır.
* Həll olunan qəhvədən çox əzilmiş qəhvə üstünlük təşkil edir.
* Aeropress və ya süzülmüş qəhvə ən sağlam seçimdir.
Samir
