Yumşaq mebel və uşaq oyuncaqlarındakı plastikdə tapılan kimyəvi maddələr insanın sirkadiyalı ritmlərini poza bilər. Norveç Elm və Texnologiya Universitetinin alimləri belə nəticəyə gəliblər. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri "Environmental International" (EI) jurnalında dərc olunub.

Sirkadiyalı ritm, yuxu və oyaqlığın növbəsini tənzimləyən bədənin daxili gündəlik dövrüdür. 24 saatdan bir qədər uzundur və Yerin fırlanması ilə sinxronizasiya etmək üçün bədən gündəlik olaraq 12-18 dəqiqə ərzində tənzimləyir, sözdə "zeitgebers" - işıq, qida və fiziki fəaliyyət kimi xarici siqnallara reaksiya verir.

Laboratoriya tədqiqatında elm adamları plastik məhsulların kimyəvi maddələrinin - PVC tibbi boruların və gəzintiçilər və idmançılar üçün poliuretan nəmləndirici paketin insan hüceyrələrinə necə təsir etdiyini qiymətləndirib. Təcrübə bədəndə deyil, in vitro, yəni sınaq borusunda aparılıb.

Sirkadiyalı ritmləri tənzimləyən molekulyar “açar” olan adenozin reseptoruna təsirinə xüsusi diqqət yetirilib. Məlum olub ki, kimyəvi maddələr bu reseptoru aktivləşdirir və onun siqnalları düzgün ötürməsinə mane olur, bioloji saatı pozur.

Tədqiqatçılar bu təsiri kofeinin təsiri ilə müqayisə ediblər. Kofein reseptorların fəaliyyətini boğaraq yuxuya getməyi çətinləşdirdiyi halda, plastikdə olan kimyəvi maddələr, əksinə, onu aktivləşdirir, lakin oxşar nəticəyə nail olur - yuxudan oyanma dövrünü pozur. Təsir qəhvə içərkən daha tez baş verir, baxmayaraq ki, daha az ifadə edilir.

Norveç Elm və Texnologiya Universitetinin tədqiqat müəllifi professor Martin Vaqner deyir: "Siz deyə bilərsiniz ki, 15 dəqiqə vacib deyil, lakin insanın bioloji saatı o qədər incə kalibrlənib ki, belə bir yerdəyişmə belə əhəmiyyətli ola bilər".

Mütəxəssislərin fikrincə, bu dəyişikliklər yuxu pozğunluqlarının inkişafına kömək edə bilər və həmçinin diabet və xərçəng kimi xəstəliklərin riskini artıra bilər. Alimlər vurğulayırlar ki, hansı kimyəvi maddələrin bu təsirlərə səbəb olduğunu və real həyat şəraitində orqanizmə necə təsir etdiyini müəyyən etmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var.

Samir