Stenford Universitetinin tədqiqatçısı Erik Sun beynin bioloji yaşını görünməmiş dəqiqliklə – ayrı-ayrı hüceyrələr səviyyəsində ölçməyə qadir olan unikal texnologiya işləyib hazırlayıb.

HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Genomic Psychiatry" (GP) jurnalında dərc olunub.

İnkişafın mahiyyəti fərdi beyin hüceyrələrinin işi ilə bağlı məlumatlar əsasında öyrədilmiş fəza qocalma saatları adlanan kompüter modellərinin yaradılmasıdır. Bu modellər hansı hüceyrələrin daha tez qocaldığını, hansının isə əksinə, qonşularının qocalmasını ləngidiyini göstərir. Bu, alimlərə qocalmanın beyin toxumasında necə yayıldığını və hansı hüceyrələrin bu prosesi sürətləndirdiyini ilk dəfə ətraflı şəkildə öyrənməyə imkan verəcək.

"Mən həmişə niyə qocaldığımızla maraqlanmışam: qırışların haradan qaynaqlandığı, niyə öyrənmək daha çətindir və unutmaq daha asandır. Mən bu sualları məktəb illərində verməyə başladım", deyə Sun bildirib.

Onun yanaşması məkan transkriptomikası (bir yerə istinad edərək toxumada genlərin öyrənilməsi) və maşın öyrənməsini birləşdirir. Bu, bizə beynin qocalması xəritələrini yaratmağa imkan verir ki, burada biz təkcə hüceyrələrin fəaliyyətini deyil, həm də onların bir-birinə necə təsir etdiyini - qocalmaya kimin "yoluxduğunu" və əksinə, gəncliyi qoruyub saxlamağa kömək edənləri görə bilərik.

Texnologiya artıq göstərib ki, beyində "qocalmanın yerli mənbələri" kimi fəaliyyət göstərən hüceyrələr var - onlar başqalarının solmasını sürətləndirir. Onların fəaliyyətini boğmağı öyrənsək və ya əksinə, qocalmanı ləngidən hüceyrələrin işini gücləndirsək, yaşa bağlı xəstəliklər üçün daha dəqiq dərmanlar hazırlaya bilərik.

"Bizim modellərimiz qocalmanın demansın inkişafına necə təsir etdiyini və beynin müəyyən nahiyələrində bu prosesin qarşısını almaq və ya hətta geri qaytarmaq yollarını anlamağa kömək edə bilər", deyə Sun yekunlaşdırıb.

Samir