Arizona Universitetindən bioloqlar Con Uins və Kaliforniya Universitetindən, Riversayddan Daniel Moen müəyyən ediblər ki, Yerdəki canlıların böyük əksəriyyəti nisbətən qısa müddət ərzində növ müxtəlifliyində sürətli artım müşahidə edib.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat “Frontiers in Ecology and Evolution” jurnalında dərc olunub.
Hələ 20-ci əsrdə britaniyalı bioloq Con Halden zarafatla deyirdi ki, əgər Tanrının sevimli məxluqatı varsa, bu, böcəklərdir: onlar bütün məlum həşəratların demək olar ki, yarısını təşkil edir. Elm adamları çoxdan qeyd ediblər ki, təkamül "həyat ağacı" son dərəcə qeyri-bərabərdir: bəzi qruplar minlərlə yaxın növdən ibarətdir, digərləri isə nadir istisnalar olaraq qalır. Bəs bu universal bir qayda idimi? İndi tədqiqatçılar aydın cavab verilblər.
Alimlər bitki və həşəratlardan tutmuş onurğalılara və ümumilikdə bütün heyvanlara qədər 2 milyon məlum növ haqqında məlumatları təhlil ediblər. Onlar 2,5 min ailədə və onlarla iri taksonda növlərin zənginliyini, yaşını və toplanma sürətini öyrəniblər. Məlum olub ki, təhlil səviyyəsindən asılı olmayaraq - krallıqlar, növlər və ya ailələr - müasir növlərin 80% -dən çoxu müxtəlifliyin qeyri-adi artım tempi ilə azlıqdadır.
Beləliklə, 50 milyon il əvvəl aktiv uçmaq qabiliyyəti yarasaların tez bir zamanda yeni ekoloji nişlər tutmasına imkan verdi və çiçəklərin görünməsi və həşəratlar tərəfindən tozlanması angiospermlərin sürətlə yayılmasını təmin edib. Qalapaqos adalarında 2,5 milyon il əvvəl oxşar proses məşhur Darvinin ispinozlarının meydana çıxmasına səbəb olub.
Müəlliflərin fikrincə, bu cür şüalanmaların əsas “sürətləndiriciləri” əsas təkamül yenilikləridir: çoxhüceyrəlilik, torpaq kəşfiyyatı, artropodlarda bitki pəhrizinə keçid və bitkilərdə çiçəklər və ixtisaslaşmış tozlandırma.
Alimlər qeyd edirlər ki, onların tapıntıları yalnız məlum növlərə aiddir. Bakteriyalarla bağlı işlər daha mürəkkəbdir: onların yalnız təxminən 10.000 növü təsvir edilib, lakin həqiqi müxtəliflik milyonlarla, hətta trilyonlara çata bilər. Əgər belədirsə, o zaman yavaş təkamül sürəti ilə bakteriyalar bütün mənzərəni alt-üst edəcək “həyat ağacının” hakim budağı ola bilər.
Samir
