Dünya miqyasında 100.000-dən çox iştirakçı ilə aparılan genişmiqyaslı bir tədqiqat göstərib ki, 13 yaşından əvvəl ağıllı telefona sahib olmaq gələcək illərdə zehni sağlamlıq üzərində ciddi mənfi təsirlərlə əlaqəlidir.

HİT.az xəbər verir ki, "Journal of Human Development and Capabilities" jurnalında dərc olunan işə görə, 12 yaşında və ya daha kiçik yaşda ağıllı telefon istifadə edən şəxslər 18-24 yaş aralığında intihar düşüncələri, artan aqressivlik, reallıqdan uzaqlaşma, emosional nəzarətin zəifləməsi və aşağı özqəymət kimi problemlərlə daha tez-tez qarşılaşırlar.

Tədqiqat göstərir ki, erkən ağıllı telefon istifadəsi aşağıdakı problemlərlə əlaqələndirilir:

* Sosial mediaya erkən məruz qalma
* Kiber zorakılığa daha çox açıq olma
* Yuxunun keyfiyyətinin pozulması
* Gələcək yaşlarda gərgin ailə münasibətləri

"Global Mind Project" məlumatlarını təhlil edən Sapien Labs tədqiqatçıları uşaqların zehni sağlamlığını qorumaq üçün təcili addımlar atılmasının zəruriliyini vurğulayır. Təşkilatın baş elm işçisi Dr. Tara Thiagarajan bildirir ki, erkən ağıllı telefon istifadəsi sosial media girişi vasitəsilə ruh sağlamlığında ciddi pozuntulara səbəb olur.

Thiagarajan deyir ki, bu proses təkcə depressiya və narahatlıq yox, həm də artan aqressivlik, reallıqdan uzaqlaşma və intihar düşüncələri kimi cəmiyyətə təsir göstərən nəticələr doğurur.

Hələ ki, sosial media platformaları üçün yaş həddi 13 olsa da, bu qayda adətən tətbiq olunmur. Uşaqların telefon istifadə etməyə başlama yaşı getdikcə aşağı düşür və çoxusu gündə bir neçə saatını ekran qarşısında keçirir.

Fransa, Hollandiya, İtaliya və Yeni Zelandiya kimi ölkələr təhsil mühitlərində telefon istifadəsinə məhdudiyyətlər qoyarkən, ABŞ-də Nyu-York ştatı məktəblərdə ağıllı telefon istifadəsinə qadağa qoyan ən böyük ştat oldu.

Tədqiqatın nəticələrinə görə:

* Erkən ağıllı telefon sahibliyi intihar düşüncələri, aqressivlik və hallüsinasiyalarla ən güclü şəkildə əlaqəlidir.
* Telefon əldə etmə yaşı aşağı düşdükcə zehni sağlamlıq göstəriciləri də azalır. Məsələn, 13 yaşında telefon alanların orta göstəricisi 30 olduğu halda, 5 yaşında telefon alanlarda bu orta cəmi 1-dir.
* Qadınlarda özünəinam və emosional davamlılıq azalır, kişilərdə isə sakitlik, özqəymət və empatiya daha aşağı səviyyədə müşahidə olunur.
* Sosial mediaya erkən giriş bu əlaqənin təxminən 40%-ni izah edir, zəif ailə münasibətləri (%13), kiber zorakılıq (%10) və pozulmuş yuxu (%12) də mühüm amillər arasındadır.

Tədqiqatçılar siyasət qərarı verənlərə aşağıdakı dörd prioriteti təklif edir:

* Rəqəmsal savadlılıq və ruh sağlamlığına yönəlmiş məcburi təhsil proqramları
* Uşaqların sosial media istifadəsini aşkar edəcək daha güclü mexanizmlər
* Sosial media platformalarında yaşa bağlı giriş məhdudiyyətləri
* Ağıllı telefon istifadəsində mərhələli məhdudiyyətlər

Thiagarajan vurğulayır ki, bu addımların həyata keçirilməsi üçün siyasi iradə, ictimai əməkdaşlıq və çoxpaylı yanaşma tələb olunur. Məsələn, ABŞ-də alkol istifadəsinin tənzimlənməsində olduğu kimi, ailənin, qurumların və dövlətin ortaq məsuliyyət daşıması zəruridir.

Xülasə olaraq, tədqiqat göstərir ki, erkən yaşda ağıllı telefon sahibliyi şəxslərin zehni sağlamlığını və ictimai inkişafı mənfi təsirləyir, buna görə də erkən və qətiyyətli tədbirlər görülməlidir.

Samir