Sağlam insanlar üçün gündə 1,5–2 litr su içmək tövsiyə olunur. Bəs ürək və ya böyrək xəstələri nə qədər su içməlidir? Axşam yatmazdan əvvəl su içmək və ya səhər duran kimi su içmək ürəyi həqiqətən qoruyurmu? 

HİT.az xəbər verir ki, ürək və damar cərrahiyyəsi üzrə mütəxəssis Prof. Dr. Ünal Aydın çox su içməyin həmişə faydalı olmaya biləcəyini vurğulayaraq xəbərdarlıq edib: 

"Sağlam insan artıq suyu böyrəkləri vasitəsilə atabilər. Lakin ürək və böyrək çatışmazlığı olan şəxslərdə bu vəziyyət həyati risk daşıyır. Əslində bədən artıq suyu uzun müddət saxlamır, sidiklə atır. Lakin hər dəfə müəyyən miqdarda natrium, kalium, kalsium kimi elektrolitlər itir. Nəticədə bu, uzun müddət təkrarlandıqda bu elektrolitlərin miqdarında azalma ola bilər. Artıq suyun normal işləyən orqanizmdə təsiri elektrolit itkisindən irəli getməsə də, əgər şəxsin ürək çatışmazlığı və ya böyrək çatışmazlığı varsa, artıq su qəbulu və bunun davam etdirilməsi həyati səviyyədə təhlükə yarada bilər. Bu mövzuda artıq bu xəstə qrupuna həm nefrologiya, həm də kardiologiya tərəfindən xəbərdarlıqlar edilir. Bu xəstələrin maye və su qəbulu gündəlik onların bazal ehtiyaclarına uyğun olaraq tənzimlənir".

Xüsusilə sidikqovucu dərmanlara toxunan Prof. Dr. Ünal Aydın deyib: 

"Ürək dərmanları arasında xüsusilə sidikqovucular diqqət tələb edir. Bədəndə artıq suyun saxlanmasına bağlı olaraq ödem yaranır, buna görə də sidikqovucular artıq suyun atılmasını təmin edir. Lakin şəxsdə böyrək çatışmazlığı və ya irəliləmiş səviyyəli ürək çatışmazlığı yoxdursa, mütləq gündəlik bazal su ehtiyacını qarşılamalıdır. Orta hesabla 1,5–2 litr su içmək lazımdır".

Prof. Dr. Ünal Aydın verdiyi mühüm məlumatlara aşağıdakı sözlərlə davam edib:

“Az su içməli olan qrup əslində müxtəlif endokrin və metabolik xəstəlikləri olan şəxslər və ürək xəstələridir. Məsələn, irəliləmiş ürək çatışmazlığı olan şəxslərdə bədəndə su saxlanma meyli var və bu suyun saxlanması artıq yüksək səviyyədədir. Nəticədə bu xəstələrin su istehlakı mütləq bazal səviyyədə, yəni ehtiyac qədər olmalı və artığı məhdudlaşdırılmalıdır. Hətta bu balansı təmin etmək üçün gündəlik çəki nəzarəti lazım ola bilər".

Evdə hər gün tərəzidə çəkilməklə, alınan çəkiyə görə su istehlakını tənzimləmək mümkündür. Lakin hər halda minimum miqdarda su içmək şərtdir; bundan daha çoxu isə xüsusilə ürək çatışmazlığı olan xəstələrdə ciddi risk yaradır.

İkinci qrupu böyrək çatışmazlığı olan xəstələr təşkil edir. Bu qrup da dializə daxil olanlar və olmayanlar şəklində iki yerə ayrılır. Lakin hər iki halda da su istehlakı son dərəcə diqqətlə həyata keçirilməlidir. Bu xəstələr üçün nefrologiya mütəxəssisləri artıq şəxsə xüsusi rəhbərlik və tövsiyələr təqdim edir.

Buna baxmayaraq, əsas prinsip böyrəyin suyu bədəndən atma qabiliyyətinə görə istehlakı tənzimləməkdir: Nə çox, nə də az. Nəticədə nefrologiya həkimlərinin tövsiyələri istiqamətində hərəkət etmək böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bununla belə, böyrək çatışmazlığı olan xəstələrin hər şəraitdə gündəlik minimal maye ehtiyaclarını qarşılamaları lazım olduğu unudulmamalıdır.

Burada önə çıxan qrup idmanla məşğul olanlar, günəş altında işləyənlər, tikinti və ya əkin sahəsi kimi ağır fiziki səy tələb edən iş yerlərində çalışanlardır. Bu şəxslərdə tərləmə yolu ilə çox yüksək miqdarda maye itkisi olur. Əgər bu itki əvəz olunmasa, ciddi su çatışmazlığı ilə əlaqədar sağlamlıq problemləri inkişaf edə bilər.

Prof. Dr. Ünal Aydın, bədənin susuzluq və ya artıq su barədə siqnallar verdiyini xatırladaraq deyir: 

"Normal metabolizmdə artıq su qəbul edildikdə, böyrəklər vasitəsilə atılır. Az su istifadə edildikdə isə susama hissi işə daxil olur. Bundan əlavə, sidiyin rənginin tündləşməsi də bədənin susuz qaldığının ən mühüm göstəricisidir. Susamasaq belə, sidik tünddürsə, mütləq su içmək lazımdır".

Prof. Dr. Aydın bu mövzuda cəmiyyətdə səhv başa düşülənlərə diqqət çəkib:

"Səhər acqarına su içməyin ürək tutması riskini azaltdığına dair güclü elmi sübut yoxdur. Lakin gecə boyu bədənin susuz qalması səbəbindən səhər su içmək faydalıdır. Bu vərdiş qan dövranını tənzimləyir, qanın axışqanlığını artırır, böyrəklərin işini asanlaşdırır. Yəni birbaşa ürəyi qoruduğu dəqiqləşdirilməyib, amma bədəni günə hazırlayan və ürəyin yükünə yüngülləşdirən faydalı bir davranışdır".

Bu suala Prof. Dr. Aydın belə cavab verib:

“Su içməyin ürək tutmasının qarşısını aldığına dair dəqiq bir klinik sübut yoxdur. Lakin bəzi müşahidəvi tədqiqatlar, müntəzəm və kifayət qədər su içənlərdə ürək-damar xəstəlikləri ilə əlaqədar ölüm riskinin daha aşağı olduğunu göstərmişdir. Bunun səbəbi yaxşı hidrasiyanın qanın axışqanlığını artırması, laxta əmələ gəlməsini çətinləşdirməsi və damar sağlamlığını dəstəkləməsidir. Bundan əlavə, yaxın vaxtlarda aparılan tədqiqatlar uzun müddət ərzində kifayət qədər maye alan şəxslərin ürək çatışmazlığı riskinin daha aşağı ola biləcəyini ortaya qoyur. Yəni su tək başına qoruyucu deyil, amma sağlam həyatın vəcdanı bir hissəsidir".

Prof. Dr. Aydın susuzluğun ürək və damar sistemi üzərindəki təsirlərini isə belə izah edib:

"Bədənin maye balansı pozulduqda, yəni susuz qaldıqda qanın həcmi azalır. Bu da ürəyin pompalamaq məcburiyyətində olduğu qan miqdarını aşağı salır. Damarlar daralır, ürək döyüntüsünün tezliyi artır. Beləliklə, tənginənənin aşağı düşməsi və ürək döyüntüsü müşahidə oluna bilər. Xüsusilə yaşlılarda və ürək xəstələrində bu mənzərə daha aydın olur. Elmi tədqiqatlar kifayət qədər maye alınmamasının ritim pozuntularını təhrik edə biləcəyini və ani tənginənə dalğalanmalarına səbəb ola biləcəyini ortaya qoyur. Sadə kimi görünən susuzluq, ürək sağlamlığı baxımından ciddi risk amilidir".

Prof. Dr. Aydın, gecə su içməyin ürək ritmi üzərindəki təsirləri barədə bunları deyib:

"Cəmiyyətdə tez-tez eşitdiyimiz bir inanc var: ‘Gecə yatmazdan əvvəl su içmək ürək ritmini tənzimləyir.’ Lakin bununla əlaqədar əlimizdə güclü elmi sübut yoxdur. Artıq miqdarda gecə su içmək, tez-tez sidiyə çıxmağa səbəb olaraq yuxunun pozulmasına səbəb ola bilər. Halbuki keyfiyyətli yuxu, ürək sağlamlığının ən mühüm qoruyucularından biridir. Yuxusu tez-tez pozulan şəxslərdə ritim pozuntuları və tənginənə dalğalanmaları daha tez-tez müşahidə oluna bilər. Digər tərəfdən, bəzi ritim pozuntusu xəstələrində susuz qalmaq da ürək döyüntüsünü təhrik edə bilər. Buna görə də gecə çox su içmək düzgün deyil, amma tamamilə susuz qalmaq da məsləhət görülmür. Ən düzgün yanaşma gündüz kifayət qədər su içmək, gecə isə yuxu rejimini pozmayacaq dərəcədə su istehlak etməkdir. Ritim problemi olan şəxslərin bu mövzuda mütləq həkimlərinin tövsiyəsinə əməl etməsi lazımdır".

Samir