Alimlər polimiksinlər adlanan bir antibiotik növünün xəstəliyə səbəb olan bakteriyaların qılflarını necə pozub içinə sızdığını göstərən yeni şəkillər yayımlayıblar. Bu görüntülər antibiotiklərin mikrobun qılflarını deşib daxili quruluşlarına sızdığı anları inanılmaz bir ətraflılıqla yaxalayır.

HİT.az xəbər verir ki, polimiksinlər Qram-mənfi bakteriyaların səbəb olduğu, digər dərmanlara müqavimət inkişaf etdirmiş infeksiyaların müalicəsində həyati bir müdafiə xətti kimi istifadə olunur. E.coli kimi Qram-mənfi bakteriyalar hüceyrələrinin ətrafını bürüyən və antibiotikləri kənarda saxlayan bir növ zireh vəzifəsi görmüş iki qıf qatına malikdirlər. Lakin bu antibiotiklərin bu zirehi tam olaraq necə dəldiyi indiyə qədər yaxşı başa düşülməmişdi.

University College London-dan (UCL) tədqiqatçılar yeni tədqiqatda antibiotiki tam da bu hərəkət zamanı görüntüləyiblər. Atomik qüvvə mikroskopiyası adlanan bir texnikadan istifadə edərək, kiçik bir iynəni bakteriyaların üzərində gəzdirib onların formalarının xəritəsini çıxardılar. Bu, polimiksin hücumu zamanı bakteriyanın necə dəyişdiyini müşahidə etmələrinə şərait yaratdı.

Müşahidələrdə aşkar edilib ki, polimiksinlər E.coli hüceyrələrinin ətrafındakı zirehli qılfların tez bir zamanda şişkinliklər və çıxıntılar əmələ gətirməsinə səbəb olur. Tədqiqatçılar bakteriyaların bu xarici qılflarını tökdüyünü, beləliklə antibiotiklərin hüceyrənin içinə girib onu öldürməsi üçün keçid boşluqları yaratdığını görüblər.

Tədqiqat müəlliflərindən Karolina Borrelli bu təsiri heyrətamiz bir bənzətmə ilə izah edib: "Görüntülərimiz polimiksinlərin bakterial zirehi nə qədər təhlükəyə atdığını birbaşa göstərir. Sanki hüceyrə xarici divarı üçün elə sürətlə "kərpic" istehsal etməyə məcbur olunur ki, bu divar parçalanır və antibiotikin sızmasına icazə verir".

Lakin bu mexanizmdə kritik bir məhdudiyyət var: Polimiksinlər yalnız aktiv şəkildə böyüyən bakteriyalara qarşı təsirlidir. Bakteriyalar çətin şərtlərlə mübarizə aparmaq üçün bəzən illərlə qidalanmadan, böyümədən və ya çoxalmadan sağ qala biləcəkləri yuxu vəziyyətinə keçə bilərlər. Bu yuxu rejimində olarkən, bakteri xarici qıf zirehini aktiv şəkildə istehsal edə bilmədiyi üçün antibiotik eyni istehsal sürətini təlatümə gətirə bilmir.

Alimlər növbəti hədəflərinin bu tapıntılardan istifadə edərək polimiksinlərin effektivliyini artırmaq olduğunu bildirirlər. Bu, ironik bir şəkildə, polimiksin müalicəsini yatan bakteriyaları oyandıracaq və ya zireh istehsalını təşviq edəcək müalicələrlə birləşdirməyi əhatə edir; beləliklə, bu hüceyrələr də aradan qaldırıla biləcək.

Samir