İnsanlar ömrünün demək olar ki, üçdə birini yuxuda keçirir: bu müddət ərzində orqanizm bərpa olunur, beyin isə özünü təmizləyir və qoruyur. Bununla belə, Britaniya alimlərinin yeni araşdırması göstərdiyi kimi, yuxu pozğunluğu sözün əsl mənasında beynin qocalmasını sürətləndirə bilər. 

HİT.az xəbər verir ki, bu barədə "The Conversation" məlumat yayıb.

Maqnit rezonans görüntüləmə və maşın öyrənmə alqoritmlərindən istifadə edərək, tədqiqatçılar kortikal qalınlıq, toxuma sıxlığı və damar sağlamlığı daxil olmaqla, mindən çox beyin parametrlərini təhlil ediblər. Bu məlumatlara əsaslanaraq, model beynin "bioloji yaşını" - onun insanın faktiki yaşına nə dərəcədə uyğun gəldiyini və ya ondan artıq olduğunu müəyyən edib. Məlum olub ki, yuxu keyfiyyəti zəif olan insanların beyinləri həqiqi yaşlarından təxminən bir yaş böyük olub.

Yuxu pozğunluğu olanlar - tez-tez yuxusuzluq, xoruldama, gündüz yuxululuq, anormal yuxu müddəti (7 və ya 8 saatdan çox) və gec xronotip - yaşa bağlı əhəmiyyətli beyin dəyişiklikləri var idi. Yuxunun hər azalması beynin bioloji yaşını təxminən altı ay artırıb.

Alimlər iltihabın əhəmiyyətli rol oynadığını təklif edirlər: yuxu pozğunluğu qanda iltihabi markerlərin səviyyəsini artırır, bu da qan damarlarına zərər verə bilər və neyron ölümü sürətləndirir. İltihabi proseslərin yuxu və beyin yaşlanması arasındakı əlaqənin təxminən 10%-ni izah etdiyi təxmin edilir.

Bundan əlavə, yuxusuzluq yuxu zamanı beyindən toksinləri təmizləyən mexanizm olan qlimfatik sistemin fəaliyyətinə mane olur. Zəif yuxu, həmçinin diabet, piylənmə və ürək-damar xəstəlikləri də daxil olmaqla beyinə zərərli xəstəliklərin riskini artırır.

Tədqiqatçıların fikrincə, yaxşı xəbər budur ki, yuxu dəyişdirilə bilən bir amildir. Daimi yuxu rejimi, yatmazdan əvvəl kofein və qadcetləri məhdudlaşdırmaq, qaranlıq və sərin yataq otağı yuxu keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdıra bilər və buna görə də beynin qocalmasını ləngidə bilər.

"Biz bioloji qocalmanı dayandıra bilmərik, lakin onun necə baş verdiyinə təsir edə bilərik. Beyninizi sağlam saxlamaq üçün sağlam yuxuya üstünlük vermək vacibdir", deyə tədqiqat müəllifləri qeyd ediblər.

Samir