Ürək-damar xəstəliklərinin müalicə yanaşmalarını tamamilə dəyişə biləcək mühüm bir kəşf edilib.

Hit.az xəbər verir ki, alimlər doğuşdan sonra bərpa qabiliyyətini itirən insan ürəyinin, əslində zədələnmiş hüceyrələrini təmir edə biləcək gizli bir potensiala malik olduğunu müəyyənləşdiriblər.

Bir şəxs infarkt və ya ürək çatışmazlığı keçirdikdə, həyati əhəmiyyət daşıyan ürək əzələsi hüceyrələri — kardiomiositlər məhv olur və yetkin bir ürək bu hüceyrələri bərpa edə bilmir. Bu isə xəstələrin dərmanlara, implant cihazlarına, cərrahi əməliyyata və ya son çıxış yolu kimi transplantasiyaya ehtiyac duyması deməkdir.

Lakin Nyu-Yorkdakı Mount Sinaidə yerləşən İcahn Tibb Fakültəsinin mütəxəssisləri doğuşdan qısa müddət sonra bağlanan bir genin yenidən aktivləşdirilərək yeni və funksional ürək hüceyrələri yarada biləcəyini aşkarlayıblar. Bu, bədənin sadəcə simptomları idarə etmək deyil, ürəyi doğrudan da sağaltmağa yönəlmiş bir müalicə mərhələsinə keçidi deməkdir.

Mount Sinaidə kardiovaskulyar regenerativ tibb direktoru doktor Hina Çaudri bildirib: “Ürək xəstəlikləri dünya üzrə əsas ölüm səbəbidir, lakin yetkin insan ürək əzələsi hüceyrələri doğuşdan sonra bölünməyi dayandırır".

Komanda bu texnikanın on ildən çox əvvəl donuzlarda işlədiyini sübut etmişdi, lakin indi ilk dəfə orta yaşlı insan ürək hüceyrələrində uğur əldə edərək mühüm bir mərhələni keçib.

Yuxuda olan geni oyatmaq: “Cyclin A2”nin gücü

Bu inqilabi texnika hamiləlik dövründə ürək hüceyrələrinin bölünməsi və böyüməsi üçün vacib olan və təbii şəkildə mövcud olan “Cyclin A2” (CCNA2) adlı genin gücündən istifadə edir. Lakin bu genin doğuşdan qısa müddət sonra deaktiv olması, yetkin ürək hüceyrələrinin zədələndikdə özlərini bərpa edə bilməməsi ilə nəticələnir.

Tədqiqat qrupu 21, 41 və 55 yaşlı donorların ürək əzələsi hüceyrələrinə zərərsiz virus vasitəsilə CCNA2 geninin aktiv versiyasını yeridib. Nəticələr heyrətamiz olub: xüsusən iki yaşlı xəstədən alınan hüceyrələrdə bölünmə prosesi yenidən başlayıb və yaranan yeni hüceyrələrin normal, sağlam ürək hüceyrələri kimi davrandığı müşahidə edilib.

Daha dərindən aparılan analizlər göstərib ki, CCNA2 geni ürək hüceyrələrində müəyyən böyümə genlərini yenidən aktivləşdirir və beləliklə, hüceyrələri qısa müddətlik “zamanı geri çevirməyə” inandıraraq ürəyi bərpa prosesinə daxil edir.

Doktor Çaudri bu kəşfi “təxminən iyirmi illik tədqiqatın zirvəsi” adlandırıb: “Biz ürəyin, yuxuda olan hüceyrə bölünmə genlərini yenidən oyadaraq bərpa oluna biləcəyi konsepsiyasına öncülük etdik və indi bu baxışı xəstələrə bir addım da yaxınlaşdırdıq. Məqsədimiz infarkt və ya ürək çatışmazlığından sonra ürəyin özünü sağaltmasını təmin edəcək müalicə təqdim etmək və bununla da transplantasiya və mexaniki cihazlara olan ehtiyacı azaltmaqdır".

Bu potensial həyat mənbəyi, ürək çatışmazlığı ilə yaşayan bir milyondan çox və hər il infarkt keçirən yüz minlərlə insan üçün böyük ümid vəd edir. Növbəti mühüm mərhələ, müalicənin ürək xəstəliyi olan şəxslər üzərində kliniki sınaqlara başlanması üçün ABŞ Qida və Dərman İdarəsindən (“FDA”) icazə alınması olacaq.

Tədqiqatın nəticələri “Regenerative Medicine” jurnalında dərc olunub.

Samir