Kartof – qlüten ehtiva etməyən, lakin çoxlu vitamin, mineral və lif ehtiva edən faydalı bir tərəvəzdir. Araşdırmalar göstərir ki, o, sümükləri, ürəyi, immuniteti və həzmi gücləndirməyə kömək edir. Amma özünüzə ziyan vurmamaq üçün onu nə qədər tez-tez istehlak etmək olar və hər gün qızardılmış kartof yemək olarmı?

HİT.az Verywellhealth.com-a istinadən xəbər verir ki, menyuda kartof – daha çox kompleks karbohidratlar, vitaminlər, minerallar və digər faydalı maddələr deməkdir. Bu tərəvəz orqanizmin müxtəlif sistemlərinin sağlamlığını dəstəkləyir və daha konkret desək, onu pəhrizə daxil etmək üçün səkkiz səbəb var.

Kartof sümük sağlamlığı üçün vacib elementlər olan kalium və fosfor ehtiva edir. Qabığı ilə birlikdə bir orta boy kartof təxminən gündəlik kalium ehtiyacının 15-28%-ni ödəyir.

Kartofda olan kalium sidiklə natriumun ifraz olunmasına kömək edir – bu da öz növbəsində qan təzyiqinin tənzimlənməsinə kömək edir. Araşdırmalar göstərir ki, daha çox kalium (o cümlədən kartofdan) istehlak edən insanlarda sistolik təzyiqin aşağı düşdüyü qeyd olunub.

Kartofda olan lif və kalium ürəyin işini dəstəkləyir. Amma bunun üçün tərəvəzi düzgün bişirmək vacibdir – bişirmək, buxarda və ya qril üsulu ilə bişirmək, ya da minimum yağla yüngülcə qovurmaq.

Eyni zamanda, artıq natrium (duz) və doymuş yağlardan qaçınmaq üçün kartof çipsi, fri və qızartmaları məhdudlaşdırmaq daha yaxşıdır.

Kartofdakı C vitamini və flavonoidlər (məsələn, qabıqda olan kvercetin) antioksidan xüsusiyyətlərə malikdir – onlar iltihabla mübarizəyə və immun sistemini dəstəkləməyə kömək edir.

Kartof həll olunan və həll olunmayan lif, həmçinin prebiotik kimi çıxış edən davamlı nişasta ehtiva edir. Bütün bunlar bağırsaq mikroflorasını yaxşılaşdırır. Amma yadda saxlamaq vacibdir ki, pəhrizdə lif miqdarını artırarkən kifayət qədər maye içmək vacibdir – bu, qaz və şişkinlikdən qaçınmağa kömək edəcək.

Kartofun mülayim istehlakı (düzgün bişirildikdə) lif və orta kalorili miqdar sayəsində tokluq hissini qorumağa kömək edir.

Tərəvəzdə olan B qrupu vitaminlər, C vitamini, karotenoidlər və digər antioksidantlar dərinin vəziyyətini yaxşılaşdırır, onun sağlamlığını və parlaqlığını dəstəkləyir.

Kartofu soyudub yenidən qızdırmaq onun davamlı nişasta tərkibini artırır – bu, insulin həssaslığını yaxşılaşdırmağa kömək edir. Bununla yanaşı, 2 tip diabet riskini azaltmaq üçün qızardılmış kartofu məhdudlaşdırmaq vacibdir.

Kartof balanslaşdırılmış pəhrizin bir hissəsi ola bilər, yəni onu hər gün yemək olar – əsas olan, düzgün bişirmə üsulunu seçmək və porsiya ölçüsünü nəzərə almaqdır.

Kartof hansı formada ən faydalıdır?

* bişmiş və ya yüngülcə qovrulmuş kartofa üstünlük vermək daha yaxşıdır;
* onu tərəvəzlər və yağsız zülalla birlikdə garnir kimi istehlak etmək lazımdır;
* porsiya ölçüsünə nəzarət etmək və çox yağ və duzdan qaçınmaq lazımdır.
* Nəzərə alın ki, lifin və mineralların – kalium və maqneziumun – böyük hissəsi kartofun qabığında olur, buna görə də mümkünsə onu təmizləməyin (məsələn, sobadə bişirərkən).

Yuxarıda sadalanan bütün üstünlüklərə baxmayaraq, bu tərəvəzin ən yaxşı seçim olmaya biləcəyi bir neçə hal var.

Kartofun orqanizm üçün zərəri nədən ibarətdir:

* kartof, xüsusən də onun qabığı, pestisid və ya gübrə qalıqlarını yığa bilər – buna görə də tərəvəzin harada yetişdirildiyinə diqqət yetirmək vacibdir;

* bişirmə zamanı yüksək temperaturlar xərçəng riski ilə əlaqəli olan akrilamid əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər – kartofun həddindən artıq qızardılmasından və ya qovurulmasından çəkinmək lazımdır;

* bu, nadir hallarda baş versə də, bəzi insanlarda kartofa qarşı allergik reaksiya yarana bilər;

* xroniki böyrək xəstəliyi olan insanlar və ya kaliumu artıran dərmanlar qəbul edənlər, bəlkə də, tərəvəzin istehlakını məhdudlaşdırmalıdırlar;

* həmçinin, bəzi hipertoniya dərmanları orqanizmdə kalium səviyyəsini artıra bilər, buna görə də həkimlə nə qədər kalium istehlak edilməli olduğunu müzakirə etmək lazımdır.

* Həm də unutmayın ki, yaşıl və ya cücərmiş kartof zəhərli birləşmələr (solanin və xakonin) ehtiva edir – onu yemək olmaz.

Samir