Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının İrəvanda keçirilən sammiti bir neçə kontekstdə diqqət çəkdi və yekunda Ermənistanın ağır fiakosu ilə nəticələndi.
Birincisi, ermənilərin "Putin planı” işə yaramadı;
Putinin səfərindən bir gün öncə İrəvanda Rusiyaya qarşı etiraz aksiyası keçirildi və bəlli idi ki, bu ictimai təşəbbüs yox, Ermənistan hakimiyyətinin öz planıdır: Rusiya prezidentini erməni etirazı ilə fakt qarşısında qoymaq və onun Bakı-İrəvan münasibətlərində mövqeyini ikincinin xeyrinə dəyişməyə məcbur etmək;
İrəvan küçələrində Putini söydürən Paşinyan hava limanında onun qarşısına qaçdı. Hərçənd, sammitdə iştirak edən digər üzv ölkələrin liderlərini nəinki Paşinyanın özü, heç xarici işlər naziri də qarşılamadı. İrəvan küçələrinə yol boyunca Putinə "alqış edən” ermənilər də çxıarılmışdı.
Ucuz manevrdir, təkcə ona görə yox ki, belə "qarşılanma mərasimi” XXI əsrin üçüncü onilliyini yaşadığımız bu dövrdə artıq qeyri-ciddi qəbul edilir, həm də Putin İrəvanda gecə onu söyənlərlə, gündüz alqış edənlərin eyni adamlar, təşkilatçının da elə onun avtomobilinə əyləşən Nikol olduğunu yaxşı bilirdi. Və cavabını sammitdə verdi.
İkincisi, Paşinyanın şikayətinə qulaq asan olmadı;
Ermənistanın baş naziri KTMT-nin sammitinin ev sahibi kimi giriş nitqi söylədi. Bu, onun üçün əla fürsət idi, həm də Azərbaycandan şikayət etmək, masada əyləşənlərin – Rusiya, Qazaxıstan, Belarus, Qırğız Respublikası və Tacikistan liderləri – mövqeyinə təsir etmək imkanı qazanmışdı.
Nikol bunu etdi də. Üzündən oxuyaraq, KTMT-nin, üzvü olduğu Ermənistana dəstək verməməsindən, Azərbaycana qarşı çıxmamasından şikayətləndi, lakin həmin vaxt masada əyləşənlər onu dinləmirdi.
- Putin əlindəki kağızları oxuyurdu;
- Lukaşenko köməkçisi ilə danışırdı;
- Tokayevin diqqəti başqa yerdə idi;
- Rəhman masaya yenicə əyləşirdi;
- Japarov eynəyini silirdi;
Bu mənzərə Ermənistanın üzvü olduğu KTMT-nin İrəvanın iddialarına və Azərbaycana münasibətinin əyani nümunəsi hesab edilə bilər.
Üçüncüsü, Paşinyan Bakıya qarşı cəbhə qura bilmədi;
Bu sammiti Ermənistanın KTMT platformasından Azərbaycana qarşı istifadə etmək üçün son şansı adlandırmaq olar. Çünki təşkilata sədrlik Belarusa keçir və Lukaşenkonun Paşinyana münasibəti, o cümlədən, Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərindəki mövqeyi bəllidir.
Paşinyanın hədəfi, evində baş tutan sammitdə istəyinə nail olmaq idi: KTMT-nin sərhəd məsələsində Ermənistanı hərbi müstəvidə dəstəkləməsi və Azərbaycanın "hücumuna” siyasi qiymətin verilməsi;
Bu iki məsələ sammitin gündəliyinə daxil edilmişdi. Lakin üzv ölkələrin heç biri bunu dəstəkləmədi. Hətta Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko buna açıq şəkildə qarşı çıxdı. Nəticə etibarilə, Azərbaycana qarşı olan iki məsələ gündəlikdən çıxarıldı. Yekun bəyannamədə də Bakıya qarşı heç bir məqam yer almadı.
Proseslər deməyə əsas verir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev erməni baş nazir Nikol Paşinyanı evində məğlub etdi. KTMT sammiti, baş verənlər və yekun bəyannamə fonunda Əliyevin noyabrın 21-də səsləndirdiyi fikirlər yada düşür.
"Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı. Biz bu təşkilatın üzvü deyilik, Ermənistan bu təşkilatın üzvüdür və bu təşkilat xətti ilə Azərbaycana qarşı əsassız iddia qaldırmaq fikrində idi, faktiki olaraq bu təşkilata üzv olan ölkələri Azərbaycanla üz-üzə qoymaq istəyirdi. Bu, böyük təxribatdır və böyük cinayətdir. Ancaq bu təşkilatın digər üzvləri bu təxribata getmədilər. Bəziləri isə öz çıxışlarında Ermənistanı elə günə qoydular ki, Ermənistanda bu günə qədər də bunu yaddan çıxara bilmirlər. Yəni bu, nəyi göstərir? Bu təşkilatda bizim dostlarımız Ermənistanınkından daha çoxdur. Nəyə görə? Siyasətimizə görə, bizim etibarlı tərəfdaş olmağımıza görə. Ermənistana nə üçün münasibət mənfidir? Ona görə ki, onlar hər yerdə yalan danışırlar və öz problemlərini həll etmək üçün daha qapı qalmayıb ki, oraya müraciət etməsinlər”, - Azərbaycan lideri İrəvan sammitinə qədərki dövrdə baş verənlərə toxundu, bununla həm də Paşinyanın öz evində hazırlaşdığı "qələbə”nin mümkün olmayacağının mesajını verdi.
Hər şey Azərbaycan liderinin dediyi kimi oldu və Əliyev Paşinyanı İrəvanda məğlub etdi. Ermənistanın baş naziri isə qəbul edilən bəyannaməni imzalamamaqla nəsə etməyə çalışdı, hərçənd, bu da, onun KTMT-ni Azərbaycana qarşı təxribatlar platformasına çevirmək planının baş tutmasına kömək etməyəcək.
Asif Nərimanlı
