Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi və Azərbaycanın Müqəddəs Taxt-tacdakı ilk səfiri (2005-2017) Elçin Əmirbəyov bu yaxınlarda Vatikanda səfərdə olub.

Diplomat "Faro di Rome” və "Eurasiaticanews” üçün yazıçı və tarixçi Karlo Marinoya eksklüziv müsahibə verib.

HİT.az həmin müsahibəni təqdim edir:

- Azərbaycanın ilk səfiri kimi Müqəddəs Taxt-tac qarşısında mandatınızı başa vurduqdan sonra bu gün bu təcrübəni necə qiymətləndirirsiniz və hazırkı səfərinizin məqsədi nədir?

- Əvvəla, Vatikana qayıtmaq həmişə xoşdur, ona görə ki, bu, hazırda Azərbaycanla Müqəddəs Taxt-tac arasında canlı, güclü və səmərəli əməkdaşlıq və qarşılıqlı fəaliyyətə çevrilən bir prosesin başlanğıcı ilə bağlı unikal və xoş xatirələri yada salır. Vatikana ilk səfərimdən təxminən iyirmi il sonra ikitərəfli münasibətlərimizdə əhəmiyyətli irəliləyiş və davamlı inkişafı etiraf etməkdən məmnunam. Vatikanın yaxınlığındakı tarixi Via della Konkord yolunda Azərbaycan səfirliyinin binasından dalğalanan möhtəşəm üçrəngli bayrağımızı seyr etmək mənə xüsusi zövq verir.

Biz şadıq ki, 2022-ci ilin dekabrından Romada iqamətgahı olan Müqəddəs Taxt-tacda akkreditə olunmuş xüsusi səfirimiz var. Bu səfərin məqsədinə gəlincə, bu, qarşılıqlı maraq doğuran məsələlər, o cümlədən Azərbaycan və Ermənistan arasında davam edən sülh prosesi ilə bağlı məsələlər üzrə dövlətlərimiz arasında davam edən fəal siyasi dialoqun tərkib hissəsidir. Biz bu mövzuya maraq göstərdiyinə və erməni qonşularımızla münasibətlərin normallaşdırılması üçün Azərbaycanın təqdim etdiyi sülh proqramını dəstəklədiyinə görə Müqəddəs Taxt-taca minnətdarıq. Bildiyiniz kimi, sülh sazişinin yekunlaşdırılması üçün ölkələrimiz arasında birbaşa ikitərəfli danışıqlar kritik yekun mərhələyə qədəm qoyub və proses Azərbaycanın Ermənistanla davamlı, təhlükəsiz və dönməz sülhə nail olmaq üçün güclü öhdəliyini bir daha təsdiq etməyə hesablanıb. Bu məqsədə çatmaq üçün bizim müqəddəs borcumuzdur ki, gələcək sülh sazişi ərazi iddialarına, təcavüzə və ya hərbi münaqişəyə qayıdışını hətta nəzəri cəhətdən də tamamilə qeyri-mümkün etsin. Azərbaycan bu vəbadan kifayət qədər əziyyət çəkib və gələcəkdə bu ssenarinin təkrarlanmasının qarşısını almaq istəyir.

Bunun üçün Ermənistan Azərbaycanın suveren ərazisinin bir hissəsi ilə bağlı hazırkı Konstitusiyasında əksini tapmış aşkar ərazi iddialarını təcili həll etməlidir. Sülh yolunda bu əsas maneənin aktuallığını inkar etməklə və nəyin bahasına olursa-olsun, zəif tərtib olunmuş mətni imzalamaq üçün sadə və praktiki olmayan yollar seçməklə Ermənistan, görünür, qonaq otağındakı filə məhəl qoymur və ölkələrimiz arasında onilliklər boyu davam edən rəqabətin və qarşıdurmanın əsas səbəbini xalçanın altına süpürməyə çalışır. Beləliklə, bu gün top Ermənistanın meydanındadır və ümid edirik ki, münasibətlərimizin faciəli səhifəsini çevirmək üçün tarixi fürsət əldən verilməyəcək.

- Ölkəniz dini tolerantlıqla tanınır və Müqəddəs Taxt-Tac mürəkkəb dinlərarası dialoqda rol oynayır. Bu sahədə iki dövlət arasında sinerji varmı?

- Həqiqətən, siz haqlısınız. Müxtəlif dini konfessiyaların və konfessiyaların nümayəndələri arasında qarşılıqlı hörmət, onların ölkəmizdə ahəngdar və dinc yanaşı yaşaması kimi təyin etdiyim dini tolerantlıq Azərbaycanın səciyyəvi əlamətidir, etnik və dini mənşəyindən asılı olmayaraq bütün azərbaycanlıların qürur mənbəyidir. Şərqlə Qərbin kəsişməsində yerləşən geostrateji mövqeyimiz və hər iki sivilizasiyanın dəyərlərini mənimsəmək və dəstəkləmək bacarığımız bizə müxtəlif mədəniyyətlər və sivilizasiyalar arasında canlı körpü rolunu oynamağa imkan verir. Bu sahədə zəngin təcrübəsi sayəsində Azərbaycan həm Şərq, həm də Qərb tərəfindən çox ehtiyac duyulan mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoq və qarşılıqlı fəaliyyət üçün təbii platforma kimi asanlıqla qəbul edilir. Bakı artıq müxtəlif mədəniyyətlər və dinlər arasında dialoqun təşviqi və dərinləşdirilməsinə yönəlmiş hər cür yüksək səviyyəli tədbirlərin, o cümlədən sammitlərin, qlobal forumların və konfransların keçirildiyi əsas beynəlxalq məkan kimi tanınır.

Razıyam ki, bu element Azərbaycan və Müqəddəs Taxt arasında sinerjini artırır və başqaları üçün nümunə ola bilər. Mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoqun gücləndirilməsinə əməli töhfə olaraq, Azərbaycan onilliklər ərzində müxtəlif xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olur, dünyanın müxtəlif yerlərində qlobal mədəni və dini irsin qorunmasına yönəlmiş çoxlu sayda layihələrin həyata keçirilməsini maliyyələşdirir.

- Həqiqətən də, Azərbaycan burada Müqəddəs Taxt-Tacın mədəni və dini irsinin mühüm himayədarı və maliyyəçisi kimi Heydər Əliyev Fondunun fəaliyyəti sayəsində tanınır. Bizə ikitərəfli əməkdaşlığın bu aspekti, hazırda gündəmdə olan layihələr və onların ölkəniz üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğu barədə nəsə deyə bilərsinizmi?

-Bu layihələr bizim ikitərəfli münasibətlərimizin mühüm elementidir və Azərbaycan ilə Müqəddəs Taxt-Tac arasında, eləcə də dövlət başçılarımız arasında dərin etimadın və qarşılıqlı hörmətin mövcudluğundan xəbər verir. Azərbaycan Katolik Kilsəsinin qiymətli mədəni və dini irsinin qorunmasına və saxlanmasına töhfə verməkdən qürur duyur. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu ilə Müqəddəs Taxt-Tacın Mədəniyyət üzrə Pontifik Şurası, habelə Papanın Arxeologiya üzrə Komissiyası arasında praktiki əməkdaşlıq artıq on ildən çoxdur ki, davam edir. Bu uzunmüddətli əməkdaşlıq nəticəsində Xristian dünyasının ən əhəmiyyətli abidələrindən sayılan bir neçə mühüm Roma katakombası, məsələn, Müqəddəs Marselin və Peterin katakombaları bərpa edilərək ictimaiyyətin istifadəsinə verilib. San-Sebastiano katakombalarında çoxsaylı sarkofaqların, Vatikan muzeylərindəki abidələrin, eləcə də Müqəddəs Pyotr bazilikasındakı bəzi artefaktların bərpasını və Vatikan Apostol Kitabxanasında çoxlu sayda əlyazmaların bərpasını da xatırlamaq olar.

Cari layihələrə gəlincə, biz Komodilla katakombalarında bərpa işlərinin ilin sonuna kimi başa çatdırılacağını gözləyirik. Nəhayət, Heydər Əliyev Fondu və Vatikan qubernatorluğu bir ay əvvəl burada yeni saziş imzalayıblar ki, bu da Müqəddəs Pavel Bazilikasının geniş tavan bəzəklərini bərpa etmək və mühafizə etmək imkanı verəcək. Təbii ki, bütün bu layihələr müxtəlif mədəniyyətlərin və dinlərin ahəngdar mövcudluğu ölkəsi kimi imicini daha da möhkəmləndirməyə çalışan Azərbaycan üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir. Biz əminik ki, hər iki tərəf tərəfindən yüksək qiymətləndirilən bu əməkdaşlıq gələcəkdə də uğurla davam edəcəkdir.