Təkcə Rusiyada əhalinin 24%-i məişət zorakılığı ilə üzləşir, 75% hallarda qadınlar məişət zorakılığının qurbanı olur, evlilikdə isə bu nisbət 91%-ə yüksəlir.
Hit.az xəbər verir ki, bunu böhran psixoloqu Nikita Erin Gazeta.Ru-ya deyib.
O, məişət zorakılığının nə olduğunu, onu necə tanımaq lazım olduğunu və insanın qəddar rəftara məruz qaldığını göstərən hansı əlamətlərdən danışıb. Ekspert məişət zorakılığının bir neçə növünü müəyyən edib.
“Emosional zorakılıq özünü daimi tənqid, təhqir, manipulyasiyada göstərir. Partnyor daim alçaldır, ictimaiyyət qarşısında ələ salır, başqaları ilə mənfi mənada müqayisə edir: “Bacıma/dostuma/həmkarıma baxın - o, ağıllıdır, uğurludur, siz isə...”. Günahkarlıq hissi aşılayır. Davamlı ittihamlarda, məsuliyyətin dəyişdirilməsi və şantajda ifadə olunur. Məsələn, “Sənə görə vacib bir sövdələşməni pozdum” (ittiham), “Məndən başqa heç kim sənə dözməz” (məsuliyyətin dəyişdirilməsi), “Sənsiz həyatım mənasını itirəcək” (şantaj). Hər addıma nəzarət edir. Texnoloji nəzarət vasitəsilə özünü göstərir: bütün mesajları, parolları, geolokasiya yoxlamalarını göstərmək tələbləri; sosial nəzarət: dostlarla hər görüşdən sonra qalmaqallar, hər xırda şey haqqında daimi hesabat mühiti yaratmaq”, deyə izah psixoloq bildirib.
İkincisi, iqtisadi zorakılıqdır. İşə qadağa qoyulması, əmək haqqının götürülməsi, insanları ən zəruri şeylər üçün pul istəməyə məcbur etmək, hər qəpiyə görə cavabdehlik tələb etməkdə ifadə olunur. Bu vəziyyət tərəfdaşdan asılılıq yaradır və münasibətdən çıxmaq cəhdlərini əngəlləyir, həm də müstəqil həyat qorxusu yaradır.
Üçüncüsü, fiziki zorakılıqdıe. Bu, ya yüngül bir təkan, ya da ciddi zədə ola bilər - xətt çox incədir. İlk dəfə qəza kimi görünə bilər, amma bu, yalnız başlanğıcdır.
Dördüncüsü, sosial təcriddir. Tədricən dostlardan və qohumlardan uzaqlaşaraq, heç kimə göstərilə bilməyən “mülk”ə çevrilir.
Bəzən qurbanların özləri də zorakılığın baş verdiyini başa düşə bilmirlər və ya bunu verilmiş kimi qəbul etməyə başlayırlar, bu halda kənardan kömək tələb olunur. Psixoloq Erin bir insanın ailədə zorakılığa məruz qaldığını necə başa düşmək yollarını bölüşdü.
“Qorxu və narahatlıq hisslərinin artması. Gözlənilməz hərəkətlərdən güclü qorxu, hər hansı bir hərəkət qorxusu. Tərəfdaş üçün tez-tez əsassız üzr istəmək, onun mənfi davranışını, münasibətini minimuma endirməkdə özünü göstərir: “O bunu istəmirdi”. “Sadəcə yorulub” və s. Əvvəlki sosial əlaqələrdə qəfil fasilə. Dostlardan və qohumlardan, hər hansı digər sosial əlaqələrdən təcrid. Qurbanlar partnyoru olmadan görünməkdən qorxa bilər və ya onun tədbirlərdə iştirak etdiyini və ya başqalarını gördüyünü öyrənəcəyindən qorxa bilər. Bu, hətta partnyorun iştirakı ilə edilən telefon danışıqlarında da özünü göstərə bilər”, deyə o vurğulayıb.
Zorakılıq qurbanları partnyorunun davranışı ilə bağlı haqq qazandıran ritorika inkişaf etdirə bilər. İnsanlar təcavüzkarı müdafiə etməyə meyllidirlər, çünki hər hansı digər qiymətləndirmə güclü bir etibarsızlıq hissi yarada bilər: "O, məni çox sevir", "Məni vurursa, bu, məni sevir".
Aydın bir əlamət, təsadüfən yaralanması çətin olan yerlərdə (boyun, daxili çiyinlər) çox yayılmış və təsadüfi olaraq təqdim olunan qançırlar və xəsarətlərdir: Tutulma və saxlama izləri.
Həm də xəsarətləri gizlədən paltarların istifadəsi. İnsanın əvvəllər paltar/köynək və yüngül paltar geyindiyini, indi isə uzun boylu, hündür yaxalıqlı paltarlar geyindiyini ondan deyə bilərsiniz. Eyni zamanda, bu üslubun moda meyli və ya qarderobunu dəyişdirmək istəyi ilə əlaqəli olmadığı müşahidə olunur.
“Özünüzə və başqalarına diqqətli olmaq vacibdir. Sizə/yaxınlarınıza qarşı zorakılıq əlamətləri görsəniz, bu barədə susmamalı, gizlətməməli və ya normal olduğunu iddia etməməlisiniz. Belə bir seçimin nəticələri çox kədərli ola bilər”, deyə Erin yekunlaşdırıb.
Samir
