Çalmers Texnologiya Universitetinin tədqiqatçıları gənc ulduzların onları əhatə edən qaz və toz buludlarından necə kütlə qazandıqlarına dair yeni anlayışlar təqdim edən yüksək dəqiqlikli simulyasiyalar aparıblar.
HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "Astronomy & Astrophysics" (A&A) jurnalında dərc olunub.
Doktor Brandt Qaçesin rəhbərlik etdiyi bir qrup alim kütləsi Günəşlə müqayisə oluna bilən, lakin maqnit sahəsinin gücünə görə fərqlənən dörd gənc ulduz üzərində tədqiqat aparıb. Bu tədqiqat maqnit sahələrinin toplanmaya necə təsir etdiyini, ətrafdakı diskdən materialın ulduzun səthinə axması prosesini göstərib.
Maqnit sahəsi zəifdirsə, qaz diskdən ulduzun üzərinə sərbəst şəkildə axır və ulduzun qütblərindən müəyyən bir maddə atılır. Bununla belə, maqnit sahəsi güclü olduqda, qazın birbaşa çıxışını maneə törədir, onu sahə xətləri boyunca hərəkət etməyə məcbur edir, daha nizamlı bir axın yaradır.
"Ən güclü maqnit sahəsində, qazın maqnit sahəsinin kənarında toplandığı və sonra qəfildən ulduza doğru çıxdığı ani akkresiya partlayışlarının olduğunu görəndə təəccübləndik", deyə Qaçes bildirib.
Akkresiyanın görünüşü və təşkili maqnit sahəsinin gücünə görə dəyişsə də, ulduza daxil olan materialın ümumi miqdarı bütün hallarda təxminən eyni qalır. Modellər həmçinin göstərib ki, yığılma rejimindən asılı olmayaraq, materialın böyük hissəsi ulduzun səthinin eyni bölgələrinə düşür.
Simulyasiyalar təxminən iki milyon saat hesablama vaxtı tələb etdi və hər bir ulduzun həyatının iki ayını əhatə edib. Yüksək qətnamə ulduz əmələ gəlməsi fizikasının təhlili üçün 3 minə yaxın təsvir yaratmağa imkan verib.
İşin nəticələri gənc ulduzlarda maqnit sahələrinin və akkresiya proseslərinin müşahidələrini şərh etməyə kömək edəcək. Tədqiqatçılar protostar təkamülünün daha uzun dövrlərini öyrənmək və onların fiziki xassələrinin daha geniş spektrini nəzərdən keçirmək üçün simulyasiyanın əhatə dairəsini genişləndirməyi planlaşdırırlar.
"Bu simulyasiyalar bizə ulduz əmələ gəlməsinin fiziki proseslərini öyrənmək üçün əvəzolunmaz məlumatlar toplusunu təqdim edir. Ümid edirik ki, bizim işimiz ulduzların əmələ gəlməsi mexanizmlərinin daha yaxşı başa düşülməsinə töhfə verəcək və yeni müşahidələri şərh etməyə kömək edəcək", deyə Qaçes yekunlaşdırıb.
Samir
