"İranın ali dini lideri Əli Xameneyi tərəfindən ABŞ Prezidenti Donald Trampın nüvə danışıqları təklifini rədd edilməsi Vaşinqton-Tehran münasibətlərinin dalana dirəndiyini göstərir".
Bu sözləri Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib.
O, Trampın təcrübəsini və ABŞ-nin daha geniş strateji maraqlarını nəzərə alaraq, bundan sonra görülə biləcək potensial tədbirləri barədə danışıb:
"Düşünürəm ki, ABŞ neft ixracı, bankçılıq və hərbi sənaye kimi əsas sektorları hədəf alan əlavə iqtisadi sanksiyalar tətbiq edə bilər. İkinci dərəcəli sanksiyaların həmçinin Avropa və Asiya şirkətlərinə İranla əlaqələri kəsmələri üçün təzyiq göstərməsi mümkündür.
Vaşinqton BMT-nin mövcud sanksiyalarının daha sərt şəkildə tətbiq edilməsinə təkan verə və müttəfiqlərini, xüsusən də Körfəz, İsrail və Avropada ABŞ-nin Tehrana qarşı siyasətləri ilə daha sıx uyğunlaşmaq üçün lobbiçilik edə bilər".
Ekspert qeyd edib ki, Tramp administrasiyasının İranın bölgədəki təsirinə qarşı hərbi və kəşfiyyat dəstəyi verərək Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və İsraillə təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığını genişləndirmə ehtimalı var:
"Dissident hərəkatları və ya sürgünə əsaslanan təşkilatlar kimi İran daxilində və xaricində müxalifət qruplarına gizli və ya açıq dəstək daha geniş təzyiq kampaniyasının bir hissəsi ola bilər. Tammiqyaslı hərbi əməliyyatlar mümkün olmasa da, gərginlik artarsa, İranın hərbi infrastrukturuna və ya nüvə obyektlərinə qarşı məhdud hava hücumlarının nəzərdən keçirilməsi mümkündür. Bu, bir xəbərdarlıq kimi xidmət edəcək, lakin açıq müharibəni dayandıracaq.
ABŞ İranı çəkindirmək və müttəfiqlərini əmin etmək üçün daha çox dəniz aktivləri və təyyarələri yerləşdirərək, Fars körfəzindəki hərbi izlərini artıra bilər. Əgər İran Hizbullah və ya Husilər kimi etibarlı şəxslər vasitəsilə və ya ABŞ-nin aktivlərinə hücum etməklə cavab verərsə, Tramp (IRGC) İİKH hədəflərinə birbaşa zərbələr endirmək kimi daha aqressiv hərəkətlərə icazə verə bilər. Bununla yanaşı, iki ölkə arasında tammiqyaslı müharibə ehtimalı azdır. Çünki hər iki tərəf hərtərəfli münaqişədən daha çox idarə olunan qarşıdurmalara üstünlük verir".
Rüstəm Tağızadənin sözlərinə görə, İrana qarşı hər hansı bir hərbi əməliyyat proksi qüvvələri cəlb edə və daha geniş Yaxın Şərqdə sabitliyi poza biləcək regional eskalasiyanın qarşısını almaq üçün diqqətlə yoxlanılmalıdır:
"İraq, Suriya və ya Livan kimi yerlərdə İranın dəstəklədiyi milislərin cavab tədbirləri riski ciddi narahatlıq doğurur. Tramp təklifinin Xameneyi tərəfindən rədd edilməsinə cavab olaraq gücləndirilmiş iqtisadi sanksiyalar, diplomatik təzyiq və hərbi çəkindirmənin birləşməsindən ibarət ola bilər.
Hesab edirəm ki, hərbi əməliyyatlar Trampın masasında olsa da, bunun geniş miqyaslı işğaldan daha çox məqsədyönlü əməliyyatlar formasında olacağı ehtimal edilir. Qarşıdakı aylar gərginliyin artmaqda davam edib-etməyəcəyini və ya ictimai mövqeyə baxmayaraq, danışıqlar üçün arxa kanalın meydana çıxacağını müəyyən etmək üçün həlledici olacaq".
Pərviz
