Nyu York Universitetinin fiziki Qlennis Farrar ultra yüksək enerjili kosmik şüaların, enerjiləri Yer sürətləndiriciləri tərəfindən aşkarlana bilənlərdən milyon dəfədən çox olan hissəciklərin necə əmələ gəldiyinə dair yeni nəzəriyyə irəli sürüb. 

HİT.az xəbər verir ki, araşdırma "Physical Review Letters" (PRL) jurnalında dərc olunub.

Farrarın nəzəriyyəsinə görə, ultra yüksək enerjili kosmik şüalar qara dəliyin son əmələ gəlməsindən əvvəl ikili neytron ulduzlarının birləşməsi nəticəsində əmələ gəlir. Bu anda maddənin turbulent axınlarında yaranan güclü maqnit sahələri hissəcikləri inanılmaz dərəcədə yüksək enerjilərə qədər sürətləndirir. Bu proses qravitasiya dalğaları - kütləvi cisimlərin yaratdığı məkan-zaman dalğaları ilə müşayiət olunur.

“Ultra yüksək enerjili şüaların təbiəti ilə bağlı bu yeni fikir elm adamlarına Kainatdakı ən ekstremal prosesləri – neytron ulduzlarının birləşməsini öyrənmək üçün unikal imkanlar təqdim edir. Bu birləşmələr qara dəliklərin yaranmasına gətirib çıxarır və qızıl, platin, uran və ksenon kimi nadir elementlərin əmələ gəlməsindən məsuldur”, deyə Farrar vurğulayıb.

Nəzəriyyə gələcək tədqiqatlarda sınaqdan keçirilə biləcək iki mühüm tapıntı proqnozlaşdırır. Birincisi, ən yüksək enerji şüaları ksenon və tellur kimi nadir elementlərdən gəlir. Bu fərziyyə müşahidə məlumatları əsasında təsdiqlənə bilər. İkincisi, yüksək enerjili şüaların toqquşması neytron ulduzlarının birləşməsi nəticəsində yaranan qravitasiya dalğaları ilə müşayiət olunmalıdır.

Beləliklə, sonrakı eksperimentlər bu proqnozları təsdiqləsə, 60 ildən artıqdır həll olunmamış ultra yüksək enerjili şüaların sirri nəhayət ki, açılacaq.

Samir