"Rusiya ilə Ukrayna arasında sülh danışıqlarının harada aparılacağı, habelə sülh müqaviləsinin hansı ölkədə imzalanacağı çox kritik və mürəkkəb məsələdir".
Bu sözləri Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib.
O bildirib ki, Rusiya ilə Ukrayna arasındakı sülh danışıqlarına ev sahibliyi edəcək ölkənin geosiyasi münasibətləri və neytrallığı önəmli rol oynayacaq:
"Sülh danışıqlarına ev sahibliyi etmək və ya hətta sülh müqaviləsi imzalamaq üçün bir neçə potensial məkan və ölkə nəzərdən keçirilib. Fikrimcə, həm Rusiyanın, həm də Ukraynanın güvəndiyi və münaqişədə birbaşa iştirakı minimum olan bir ölkədə sülh danışıqları aparılacaq. Tarixi presedentlərə və mövcud diplomatik uyğunlaşmalara əsaslanan bəzi məqbul variantları önə çıxır.
Bunlardan birincisi Türkiyədir. Türkiyə Rusiya-Ukrayna münaqişəsində mühüm vasitəçilik rolunu oynayıb, danışıqların erkən mərhələlərini və 2022-ci ildə uğurlu Qara dəniz taxıl müqaviləsinin imzalanmasını asanlaşdırıb.
Üstəlik, Rəcəb Tayyib Ərdoğan həm Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, həm də Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə dialoqu davam etdirir. Yəni Türkiyə tərəfsiz bir vasitəçi kimi etibarlıdır. Hesab edirəm ki, balanslaşdırılmış diplomatik mövqeyi və əvvəlcədən iştirakını nəzərə alaraq, Türkiyə gələcək sülh danışıqlarına ev sahibliyi etmək üçün güclü namizəddir".
Ekspert digər variantlardan da söz açıb:
"İsveçrə uzun müddət bitərəflik tarixinə malikdir və diplomatik danışıqlara ev sahibliyi edir. Bu da onu sülh danışıqları üçün ideal məkana çevirir. İsveçrənin yaxşı qurulmuş diplomatik infrastrukturu və neytral mövqeyi onu cəlbedici məkana çevirə bilər. Baxmayaraq ki, o, Rusiyaya qarşı bəzi sanksiyalar tətbiq edib və bu da Moskvanı razılaşmaqdan çəkindirə bilər.
Həmçinin, Belarus da Ukrayna və Rusiya arasında 2014-2015-ci illər sülh sazişlərinin (Minsk I və II) imzalandığı yer idi. Rusiyanın yaxın müttəfiqi olan Belarus Moskvanın nöqteyi-nəzərindən əlverişli məkan kimi qiymətləndirilə bilər. Minsk əvvəllər danışıqlara ev sahibliyi etdiyi halda, Ukrayna hazırkı münaqişədə Belarusun Rusiyaya birbaşa dəstəyi səbəbindən onu indi məkan kimi qəbul etməkdə tərəddüd edə bilər".
Politoloq hesab edir ki, Moskva ilə Kiyev arasındakı sülh danışıqları Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qazaxıstan və ya İsraildə də aparıla bilər:
"Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri bu münaqişədə nisbətən neytral qalıb və həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə diplomatik əlaqədə olub. Bu ölkənin Yaxın Şərqdəki digər münaqişələrdə sülh danışıqlarına ev sahibliyi etmək təcrübəsi var. Bitərəfliyi və hər iki tərəflə güclü diplomatik əlaqələri nəzərə alsaq, sülh danışıqları və ya müqavilə imzalanması üçün məqbul yerdir.
Bundan başqa, Qazaxıstan da həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə balanslaşdırılmış diplomatik əlaqələr saxlayır. Yəni Qazaxıstanın neytrallığı və hər iki tərəflə yaxşı münasibətləri onu əlverişli varianta çevirir. Baxmayaraq ki, onun Rusiya ilə yaxın tarixi əlaqələri Ukraynanın qəbulunu çətinləşdirə bilər.
Eyni zamanda, İsrail də Rusiya və Ukrayna ilə münasibətlərini balanslaşdıraraq münaqişə boyu neytrallığını qoruyub. İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu iki ölkə arasında vasitəçilik etməyə hazır olduğunu bildirib. İsrailin diplomatik imkanları və neytral mövqeyi onu sülh danışıqları üçün potensial məkana çevirir. Hərçənd ki, onun Yaxın Şərqdəki geosiyasi mövqeyi daha geniş qəbulu çətinləşdirə bilər".
Rüstəm Tağızadənin sözlərinə görə Çin və Avropa İttifaqı ölkələri də alternativ kimi gündəmə gələ bilər:
"Çin özünü potensial sülh vasitəçisi kimi göstərməyə çalışıb və Rusiya ilə güclü əlaqələri qoruyub saxlayıb. Çin Rusiya ilə yaxın əlaqələri olan böyük qlobal güc olsa da, Ukrayna və Qərb Moskva ilə uzlaşdığına görə buna şübhə ilə baxa bilər.
Avstriya və Finlandiya ənənəvi olaraq neytral ölkələrdir və keçmişdə beynəlxalq danışıqlara ev sahibliyi ediblər. Onların Avropa İttifaqına üzvlükləri onları Ukrayna üçün etibarlı tərəfdaşlar edir. Amma Rusiya sanksiyalar və Avropa İttifaqının Ukrayna ilə uzlaşması səbəbindən onlara daha az müsbət baxa bilər".
Pərviz
