ABŞ və İsveçdən olan beynəlxalq alimlər qrupu Arktikada dəniz buzunun yayda nə vaxt tamamilə əriyə biləcəyini hesablayıb. Məlum olub ki, bu an gözləniləndən tez gələ bilər.
HİT.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Communications" (NatComms) elmi jurnalında dərc olunub.
Əvvəlki hesablamalar göstərib ki, iqlim dəyişikliyi baş verdikcə, Arktikada dəniz buzları hər on ildən bir görünməmiş sürətlə 12%-dən çox yox olur.
2024-cü ildə minimum sahə 4,28 milyon kvadrat kilometr təşkil edib ki, bu da 2012-ci ilin sentyabrında qeydə alınan tarixi minimumu ötüb.
Şimal Buzlu Okeanında buzun sahəsi 1 milyon kvadrat kilometrdən az olduqda, Arktikanın buzsuz hesab ediləcəyi güman edilir. Əvvəllər bunun 2030-cu illərdə baş verəcəyi güman edilirdi.
Yeni araşdırmada tədqiqatçılar 300-dən çox rəqəmsal simulyasiya apararaq kompüter modellərindən istifadə ediblər. Əksər sınaqlar 2023-cü ildən sonra doqquz və iyirmi il arasında Arktikanın dəniz buzlarından təmizlənəcəyini proqnozlaşdırıb. Ən erkən proqnoz 2027-ci il idi və digər doqquz model Şimal Buzlu Okeanın 3-6 il ərzində əriməsinin mümkünlüyünü göstəririb.
Alimlər müəyyən ediblər ki, bir sıra ekstremal hava hadisələri qısa müddət ərzində 2 milyon kvadrat kilometr və ya daha çox dəniz buzunu əridə bilər: qeyri-adi isti payız əvvəlcə dəniz buzunu zəiflədir, ardınca isə isti Arktika qışı və dəniz buzunun əmələ gəlməsinin qarşısını alan yaz. formalaşdıran.
Arktika üç və ya daha çox il ardıcıl olaraq belə həddindən artıq istiləşmə ilə qarşılaşdıqda, ilk buzsuz gün yayın sonunda gələ bilər.
Dəniz buzu daxil olan günəş işığını kosmosa əks etdirərək Arktikanı istiləşmədən qoruyur. Daha az əks etdirən buzla, qaranlıq okean suları günəşdən daha çox istiliyi udacaq və Arktikada və bütün dünyada temperaturu daha da artıracaq.
Bundan əlavə, Arktikanın istiləşməsi küləyin sxemlərini və dəniz axınlarını dəyişdirə bilər ki, bu da dünyada daha ekstremal hava hadisələrinə səbəb ola bilər.
Alimlər yaxşı xəbərin olduğunu deyirlər. Araşdırmaya görə, istixana emissiyalarının azaldılması buzsuz Arktikanı ləngidə bilər.
Samir
