"2018-ci ilin “məxməri inqilab”ından bəri Ermənistanın Baş nazir Nikol Paşinyan iqtisadiyyatdan ədliyyəyə, kadr siyasətindən xarici siyasətə qədər hər sahədə “təmizləmə” və modernləşdirmə iddiası ilə islahatlar aparıb".
Bu sözləri Azərbaycan Yəhudi Media Mərkəzinin politoloqu Rüstəm Tağızadə Hit.az-a açıqlamasında deyib.
O bildirib ki, bu prosesin simvolik istiqamətlərindən biri də uzun illər ərzində köhnəlmiş rüşvət və kadr şəbəkələri ilə iç-içə olmuş kilsənin rolu və maliyyə-mülkiyyə məsələləri idi:
"Yeni nəsil Paşinyan, seçkidə ona səs verən urbani millətçi və liberal kütlələrə hörmətən, katolikosun II Qareginin katolikliyə uyğunluğuna dair ictimai şübhələri gündəmə gətirərək kilsə daxilində dəyişiklik üçün təkan yaradıb. II Qaregin təbii ki, bu hücuma passiv qalmır.
Kilsə qanunlarına görə, ruhanilərin subaylıq andı müqəddəs sirr və prinsip olduğundan, Paşinyanın ittihamı həm şəxsi reputasiyanı, həm də kilsə səlahiyyətlərini hədəfə alır. Katolikosun özünün dəfələrlə ər-arvad məsələsini inkarı, lakin arxiyepiskop Nersisyanın iqamətgahda qalan sadiq kadrlarına güvənməsi, kilsə daxilində Paşinyanın islahatlarına qarşı müqavimət koalisiyasının formalaşdığını göstərir".
Ekspert qeyd edib ki, kilsə, mənəvi səlahiyyətin nəzarətində olduğu kənd-qəsəbələrdə, diasporada və hətta parlamentdəki daha mühafizəkar deputatlarda Paşinyanın populyarlığına alternativ mənbə rolunu iddia edir:
"Bu isə Paşinyanın parlamentdəki çoxluğunu zəiflədə, növbəti seçkilərdə mübarizəni çətinləşdirə bilər. Parlament və Konstitusiya Məhkəməsi katolikosun “qanunsuzluğunu” təsdiqləyər, kilsədə müvəqqəti patriarx təyin edilər və Paşinyanın əlində “laik bir erməni kilsəsi” modeli formalaşar. Bu, radikal modernləşmə kursu götürən cəmiyyətin bir hissəsini qane edər, digər hissədə ənənəpərvər dairələrdə dərin narazılıq yaradar".
Politoloqun fikrincə, Paşinyan və katolikos arasında toqquşma sərtləşərsə, kilsə Baş nazirin devrilməsi üçün parlamentdə və kilsədaxili təsir dairələrində qarşı təşəbbüsə keçə bilər:
"Qarşı-qarşıya olan iki mərkəzi məqam baş nazirlik və katolikosluq ciddi institusional böhran doğurar, seçki-öncəsi siyasi fırıldaqçılıqları sürətləndirər. Bu, ölkədə milli birliyin pozulmasına, etnik və dini zəmindəki partizan tendensiyaların oyanmasına yol aça bilər.
Ermənistandakı bu ziddiyyət təkcə daxili böhran deyil, həm də Qafqazın yeni çoxqütblü geosiyasi reallığının əksidir. Ermənistan kilsə-dövlət münasibətlərinə dair qərarlarını həm regionda, həm də diasporada izlənən model kimi təqdim edir".
Rüstəm Tağızadənin sözlərinə görə, Paşinyanın bu gərginliyi idarə edib, Qafqazın “mərkəzi qütb”ünə çevrilən “modern Ermənistan” modelini qoruyub-saxlaması, Avropa və ABŞ-nin investisiya və yardım fondlarının gələcəkdəki miqdarına da təsir edəcək:
"Əks halda, məhz kilsə-dövlət toqquşması İrəvanı beynəlxalq yardım proqramlarından, Brüssellə dəstək dialoqlarından kənarlaşdıra bilər. Paşinyan–II Qaregin qarşıdurması, Ermənistanın yeni siyasi quruluşunun “dini amil” suallarına olan münasibətini sınağa çəkir.
Onun “subaylıq andını pozmaq” ittihamı, yalnız şəxsi reputasiya mübarizəsi deyil, həm də dövlət-kilsə münasibətlərinin gələcək modelini müəyyən etməyə yönələn strateji addımdır".
Pərviz
